Het heeft even geduurd, maar ze zijn er eindelijk: de conceptkerndoelen voor burgerschap! De conceptkerndoelen worden nog als concept aangeduid omdat ze eerst een testfase ingaan om te beoordelen of ze bruikbaar zijn. Het blijven conceptkerndoelen totdat ze door de politiek zijn goedgekeurd, en dat kan nog wel even duren.
Van veel scholen kreeg ik de afgelopen week de vraag: wat is dan nog de waarde van onze eigen doelen? En is het nu dan ineens wél goed om een uur op het lesrooster vrij te maken voor burgerschap waarin we kerndoelen afvinken?
Ik begrijp deze vraag wel, maar ik ben er ook kritisch op. Waarom zouden we burgerschap willen afvinken? Wat zegt dat over onze kijk op de samenleving en wat willen we onze leerlingen dan eigenlijk meegeven?
Het antwoord hierop is eigenlijk heel simpel. De wet op burgerschap vereist dat er samenhang is in het burgerschapsonderwijs. Dit betekent dat burgerschap wordt vormgegeven op basis van een gemeenschappelijke visie en dat dit op verschillende plekken in de school terugkomt. Dit kan in projectweken en/of in alle vakken, maar moet vooral ook voelbaar en zichtbaar zijn in de schoolcultuur. Burgerschap valt dus niet zomaar af te vinken.
Het burgerschapsonderwijs op jouw school is gericht op jouw leerlingen en de context waarin jouw school zich bevindt. Het burgerschapsonderwijs op een gymnasium in Den Haag zal dus anders zijn dan op een VSO in Groningen of een basisschool in Limburg.
Mijn advies aan scholen is dan ook: baseer je burgerschapsonderwijs op jouw visie. Formuleer zelf doelen die passen bij jouw populatie. En daarnaast is het natuurlijk nooit verkeerd om ze eens naast de conceptkerndoelen te leggen. Waarschijnlijk zul je dan zien dat jouw doelen hier prima in passen!
De conceptkerndoelen:
Het eerste conceptkerndoel komt voort uit de wettelijke opdracht. Het is een aanbodsdoel, wat betekent dat het vooral een opdracht is aan de school. De school moet zorgen voor een democratische cultuur waarin leerlingen zich veilig voelen en kunnen oefenen met inspraak en participatie, de democratische waarden respecteren en ruimte bieden om maatschappelijke vraagstukken bespreekbaar te maken.
Daarna volgen er vier conceptkerndoelen die gaan over samenleving en democratie:
Diversiteit: De leerling handelt respectvol vanuit kennis over een diverse samenleving.
Democratische waarden: De leerling erkent hoe zijn handelen verbonden is met democratische waarden.
Maatschappelijke betrokkenheid: De leerling verkent verschillende mogelijkheden om bij te dragen aan de samenleving.
Democratische betrokkenheid: De leerling verkent hoe hij democratisch kan handelen binnen de democratische rechtsstaat.
Het laatste conceptkerndoel gaat over maatschappelijke vraagstukken:
De leerling weegt af welke mogelijkheden hij heeft om ten aanzien van maatschappelijke vraagstukken te handelen.
Deze conceptkerndoelen kunnen helpen om invulling te geven aan het burgerschapsonderwijs op jouw school, maar mijn advies blijft: blijf dicht bij jezelf. Wie zijn jouw leerlingen? Wat speelt er op jouw school en in de buurt? Wat is belangrijk voor jouw leerlingen? Hoe kun je ervoor zorgen dat jouw leerlingen opgroeien tot democratische burgers die zelfstandig kunnen participeren in een diverse samenleving? Als je dit doelgericht hebt gemaakt, kun je daarna altijd nog eens de conceptkerndoelen ernaast leggen!
